Leki a zmęczenie, które je łagodzą, a które je powodują?

Aby przezwyciężyć stan zmęczenia, wszyscy ulegamy pokusie doładowania się kofeiną, witaminą C lub środkami psychostymulującymi. Jednak niewiele produktów udowodniło swoją skuteczność poza efektem placebo. Odwrotnie, zmęczenie jest częstym skutkiem ubocznym leczenia farmakologicznego.

Każdy z nas może odczuwać zmęczenie w pewnym momencie swojego życia. Obok bólu i gorączki jest to jeden z głównych powodów konsultacji z lekarzem rodzinnym. Niestety, nie wystarczy zażyć magiczną pigułkę, aby pokonać złą passę. Nie wykazano, aby jakikolwiek lek miał działanie przeciwzmęczeniowe.

Niektóre suplementy diety, takie jak witamina C czy magnez, mogą nieco pobudzić organizm, ale brakuje danych naukowych na temat ich rzeczywistej skuteczności. W większości przypadków  zmęczenie jest tymczasowe. Może być związane z nadaktywnością intelektualną lub intensywnym wysiłkiem fizycznym. Po dobrze przespanej nocy lub relaksującym weekendzie wszystko wraca do normy.

Jeśli jednak zmęczenie utrzymuje się dłużej niż dwa tygodnie, najlepiej skonsultować się z lekarzem. Liczne patologie (infekcyjne, zapalne, sercowe, płucne, tarczycowe...) mogą postawić organizm w trudnej sytuacji. W tym przypadku to właśnie leczenie samej choroby pomoże przezwyciężyć zmęczenie.

Leki "przeciwzmęczeniowe": uważaj na psychostymulanty

Studenci w okresach egzaminacyjnych i ludzie, którzy są przepracowani są często przyciągane do tego typu leków, które mają zwiększyć ich moc mózgu. Jednak te cząsteczki nie nadają się do leczenia zmęczenia i mogą powodować niepożądane efekty. Uważaj na fałszywe obietnice.

Witaminy, minerały: jakie są najlepsze produkty "przeciwzmęczeniowe"?

Są one łatwo dostępne, bez recepty, w aptekach lub sklepach ze zdrową żywnością. Również w tym przypadku nie ma formalnego dowodu na ich skuteczność przeciwzmęczeniową. Ale w umiarkowanych dawkach,  witaminy i minerały mają niewiele działań niepożądanych. Można je zatem brać, choć należy podjąć pewne środki ostrożności.

Witamina C (kwas askorbinowy)

Jest uważana za witaminę przeciwzmęczeniową. Stymuluje wchłanianie jelitowe żelaza w organizmie. Niedobór żelaza może prowadzić do anemii, której głównym objawem jest zmęczenie.

• Witamina C jest witaminą hydrofilną, która nie jest magazynowana w organizmie, więc ryzyko przedawkowania jest dość ograniczone. Powyżej 250 miligramów (mg) dziennie mogą jednak wystąpić działania niepożądane, takie jak biegunka lub tworzenie się kamieni moczowych.
• Witamina B12 (kobalamina) Jak wszystkie witaminy z grupy B, bierze udział w produkcji energii i umożliwia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Jest również niezbędna do metabolizmu czerwonych krwinek. W tym sensie może pomóc w przypadku zmęczenia intelektualnego lub fizycznego. Uwaga: witamina ta jest przeciwwskazana w przypadku nowotworów złośliwych, ze względu na jej działanie na wzrost tkanek. Należy zatem wziąć pod uwagę ryzyko postępującego nawrotu choroby.
• Magnez. Bierze udział w przystosowaniu się do stresu, przekazywaniu impulsów nerwowych i skurczach mięśni. Europejskie władze sanitarne dopuszczają wzmiankę "redukcja zmęczenia" na suplementach diety na bazie magnezu. Magnez jest lepiej przyswajany przez organizm, gdy jest połączony z witaminą B6 (pirydoksyną). W dawkach sprzedawanych w aptekach, ryzyko przedawkowania jest ograniczone. Biegunka i bóle brzucha są jego głównymi skutkami ubocznymi. Magnez jest jednak przeciwwskazany w przypadku niewydolności nerek. Ponadto sole magnezu powinny być przyjmowane z dala od niektórych kuracji (antybiotyki, takie jak fluorochinolony i cykliny, leki przeciwosteoporotyczne itp.)
• Żelazo. Utrata krwi, spowodowana obfitymi miesiączkami lub mikrokrwawieniami z przewodu pokarmowego, może z czasem prowadzić do niedoboru żelaza. Zmęczenie jest jednym z głównych objawów tej anemii. Żelazo jest niezbędne do tworzenia hemoglobiny we krwi, a tym samym do transportu tlenu.  Lekarze często zalecają wykonanie badania poziomu hemoglobiny i ferrytyny, aby sprawdzić jej status żelaza. W przypadku niedoboru niezbędna jest suplementacja. Chociaż suplementy żelaza są dostępne bez recepty, najlepiej jest zasięgnąć porady lekarza, aby uniknąć ryzyka przedawkowania. Ponadto żelazo pochodzące z roślin i żywności nie jest wystarczająco skoncentrowane, aby uzupełnić rzeczywisty deficyt. Dlatego najlepiej jest unikać samoleczenia. Tabletki z żelazem są czasami źle tolerowane z punktu widzenia trawienia (szare lub czarne stolce, zaparcia, bóle brzucha itp.) Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, można je przyjmować naprzemiennie co drugi dzień, pod warunkiem wydłużenia czasu trwania kuracji. Ogólnie rzecz biorąc, cztery miesiące są niezbędne do podniesienia poziomu żelaza.
• Kofeina. Jest naturalnie obecna w kawie, ale także w herbacie, guaranie i mate. Znajduje się również w składzie niektórych napojów "energetycznych". Kofeina pobudza do działania, ale jej efekt nie utrzymuje się dłużej niż cztery godziny. Po jego ustąpieniu uczucie zmęczenia nieubłaganie powraca. Zbyt duża ilość kofeiny nie jest dobrym pomysłem, ponieważ aktywuje ona uwalnianie adrenaliny w organizmie. Kofeina pobudza do działania, ale jej efekt nie utrzymuje się dłużej niż cztery godziny. Po jej ustąpieniu uczucie zmęczenia nieubłaganie powraca. Należy unikać zbyt dużej ilości kofeiny, ponieważ aktywuje ona uwalnianie adrenaliny w organizmie. W rezultacie przyspiesza się tętno i oddech. U niektórych osób może to prowadzić do istotnych skutków ubocznych: tachykardii, nerwowości, niepokoju, bezsenności itp. Należy pamiętać, że niektóre leki na e-receptę (antybiotyki, leki przeciwhistaminowe, flukonazol itp.) zwiększają działanie kofeiny, a tym samym ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
• Cynk. Bierze udział w syntezie białek. Samodzielnie lub w połączeniu z miedzią może pomóc w przezwyciężeniu zmęczenia, na przykład po epizodzie infekcyjnym. Sole cynku należy przyjmować w odstępie od niektórych kuracji (antybiotyki takie jak fluorochinolony i cykliny, leki przeciwosteoporotyczne itp.)
• Koenzym Q10. Pomaga komórkom produkować energię i może być przydatny w przypadku stresu lub zmęczenia mięśni. Osobom, które przyjmują statyny w celu obniżenia poziomu cholesterolu może brakować koenzymu Q10, co może tłumaczyć bóle mięśni, których niektórzy doświadczają. Z wiekiem poziom koenzymu Q10 we krwi ma tendencję do obniżania się.

Które leki mogą powodować zmęczenie?

Wiele rodzin leków może, poprzez swój mechanizm działania, powodować zmęczenie. Należą do nich (w kolejności):

• Leki nasenne i anksjolityczne, które działają na ośrodkowy układ nerwowy.
• Leki przeciwhistaminowe H1: zatrzymując uwalnianie histaminy podczas reakcji alergicznej, mogą powodować senność.
• Opioidowe leki przeciwbólowe (kodeina, tramadol, morfina itp.), które odcinając obwody bólowe, mają działanie uspokajające.
• Beta-blokery, przepisywane na wysokie ciśnienie krwi. Poprzez spowolnienie akcji serca, wywołują zmęczenie.
• Leki przeciwnowotworowe: niszczą guz, ale także zdrowe komórki.
• Interferon, przepisywany w przypadku chorób zapalnych, zapalenia wątroby i niektórych nowotworów, działa na układ odpornościowy, co może tłumaczyć wywołane zmęczenie.
• Diuretyki: wspomagają usuwanie wody i soli i są przepisywane w przypadku wysokiego ciśnienia krwi. Mogą one powodować odwodnienie, co powoduje zmęczenie organizmu.
• Leki przeciwarytmiczne: spowalniają pracę serca, co powoduje uczucie zmęczenia.

Zmęczenie wywołane leczeniem farmakologicznym jest często trudne do zaakceptowania. Często ulegamy pokusie zmniejszenia dawek lub nawet odstawienia szkodliwego leku. Ta strategia nie jest oczywiście zalecana. Poprzez zmniejszenie dawki istnieje ryzyko utraty skuteczności, a tym samym opóźnienia powrotu do zdrowia. Lepiej porozmawiać z lekarzem lub farmaceutą na temat zmęczenia. W wielu przypadkach istnieją rozwiązania, które pozwalają ograniczyć skutki uboczne.