Zaburzenie dwubiegunowe – podstawowe informacje

W Polsce zaburzenie dwubiegunowe dotyka prawie 2 na 100 osób, a mimo to ta wciąż niedostatecznie zdiagnozowana choroba wiąże się z odsetkiem samobójstw na poziomie prawie 20%. Co to jest choroba afektywna dwubiegunowa? Jak je rozpoznać? Jak powinniśmy się zachowywać?

Zaburzenie dwubiegunowe jest chorobą psychiczną znaną wcześniej jako psychoza maniakalno-depresyjna. Ta choroba psychiczna prowadzi do zaburzeń nastroju z naprzemiennymi fazami pobudzenia od drażliwości do euforii i okresami głębokiej depresji. Prawie 60% osób z zaburzeniem dwubiegunowym jest lub kiedyś było/będzie uzależnionych od alkoholu lub narkotyków. Ryzyko zgonu z powodu samobójstwa jest wysokie i dotyczy od 15% do 20% chorych. Jednak stała opieka psychiatryczna pozwala większości osób dwubiegunowych zachować życie społeczne i zawodowe.

Zaburzenie dwubiegunowe: kogo dotyczy?

Zaburzenie to dotyczy wszystkich osób, bez względu na płeć, wiek, kategorię społeczną czy pochodzenie etniczne. Choroba zazwyczaj zaczyna się we wczesnej dorosłości, rzadziej w okresie dojrzewania. U ponad połowy chorych objawy zaczynają się przed dwudziestym rokiem życia. Często jednak diagnoza stawiana jest dopiero po latach. Rzadko zaburzenia to wykrywane jest po 50 roku życia, ale należy wówczas wykluczyć wszelkie inne możliwe przyczyny (zwyrodnienie neurologiczne, guz mózgu itp.). 

Różne postacie choroby

• Dwubiegunowość typu 1 jest najcięższą postacią dwubiegunowości. Definiuje się ją poprzez wystąpienie co najmniej jednego epizodu maniakalnego, którego manifestacja zaburza życie społeczno-zawodowe i często wiąże się z hospitalizacją.
• Dwubiegunowość typu 2 charakteryzuje się występowaniem co najmniej jednego epizodu maniakalnego i jednego epizodu depresyjnego. Jakość życia chorego i integracja społeczno-zawodowa są ogólnie zachowane. Często unika się hospitalizacji.
• Dwubiegunowość typu 3 można podzielić na dwie kategorie:

Chorzy, u których objawy maniakalne są spowodowane przyjmowaniem leków przeciwdepresyjnych;

Chorzy, którzy są w depresji, ale mają historię rodziny z zaburzeniami dwubiegunowymi

Przyczyny choroby

Uważa się, że zaburzenie dwubiegunowe jest związane z kombinacją różnych czynników genetycznych i psychospołecznych.

• Prawdopodobne czynniki genetyczne, osoby cierpiące na chorobę afektywną dwubiegunową mają genetyczną specyfikę, która czyni ich bardziej wrażliwymi na agresję, taką jak stres. Rezultatem będzie stan zapalny na niskim poziomie oraz przepuszczalność jelitowa, która jest źródłem reakcji autoimmunologicznych upośledzających funkcjonowanie mózgu. Potwierdzenie takiej hipotezy pozwoliłoby na zrozumienie wielu współwystępujących w chorobie dwubiegunowej chorób (takich jak zespół metaboliczny, cukrzyca itp.).
• Wpływ czynników psychospołecznych, czynniki psychospołeczne są częściowo odpowiedzialne za chorobę, a czasami za jej początek: lęk, stres, trauma, żałoba, separacja, ...

Symptomy

Zaburzenie dwubiegunowe charakteryzuje się występowaniem naprzemiennych faz

• epizodów maniakalnych
• depresji

Fazy mogą trwać kilka dni lub dłużej.

Objawów choroby dwubiegunowej nie można tłumaczyć zażywaniem narkotyków, piciem alkoholu, zaburzeniami hormonalnymi (niedoczynność tarczycy) ani żadną inną patologią neurologiczną czy mózgową. Pozytywne lub negatywne wydarzenie (lęk, smutek, trauma) jest często czynnikiem wyzwalającym chorobę dwubiegunową.

Objawy maniakalne

• euforia
• wysoka samoocena
• zmniejszone zapotrzebowanie na sen
• zwiększona potrzeba mówienia, obfita, gwałtowna i ciągła mowa
• pomieszanie pojęć lub gonitwa myśli
• zaburzenia uwagi i koncentracji
• nadpobudliwość, która może powodować przemęczenie społeczne, zawodowe, akademickie, sportowe lub seksualne.
• ryzykowne zachowania nie należą do rzadkości: kompulsywne zakupy, akty przemocy, przestępstwa, a nawet zbrodnie, hazard, prostytucja, ekshibicjonizm...
• urojenia, halucynacje i załamania myślenia.

Objawy depresji:

• przygnębiony nastrój
• utrata zainteresowania lub przyjemności
• utrata lub zwiększenie apetytu
• bezsenność lub hipersomnia
• opóźnienie psychoruchowe
• utrata witalności, astenia
• utrata poczucia własnej wartości, nadmierne lub urojone poczucie winy
• zaburzenia uwagi i rozumowania
• niezdecydowanie
• mroczne myśli
• myśli samobójcze

Wskazówki dotyczące profilaktyki

Nie ma sposobu, aby zapobiec wystąpieniu zaburzeń dwubiegunowych. Po rozpoznaniu choroby możliwe jest zapobieganie pojawieniu się niektórych objawów, do czego zaleca się przestrzeganie zdrowego trybu życia.

Jeśli podejrzewa się chorobę dwubiegunową, diagnozę może potwierdzić tylko konsultacja psychiatryczna. Wywiad ma na celu ustalenie, czy nie występuje uzależnienie od alkoholu lub narkotyków oraz czy przyjmowanie leków na e-receptę nie jest związane z wystąpieniem objawów.